“Ăn
quả nhớ kẻ trồng cây
Ăn gạo nhớ kẻ đâm, xay, giần, sàng”
Lời và ý nghĩa câu ca dao trên dường như đã ăn sâu vào trong tiềm thức của người
Á Châu cũng như người Việt Nam. Trong tâm tình tri ân Đức cố Giám mục Phaolô Lê
Đắc Trọng, vào hồi 9 giờ ngày 31 tháng 8 năm 2010, Đức Tổng Giám Mục Phêrô
Nguyễn Văn Nhơn đã chủ sự Thánh Lễ giỗ một năm Đức cố Giám mục Phaolô tại nhà
thờ chính xứ Thành Nam (Thành phố Nam Định).
Cùng đồng tế với ngài có chín Đức Giám Mục đến từ các Giáo phận Miền Bắc, gần
100 linh mục, quý nam nữ tu sĩ, gia đình linh tông cũng như huyết tộc Đức cố
Giám mục và đông đảo bà con giáo dân.
Trước khi bước vào Thánh lễ, Đức Tổng Giám Mục Phêrô nói: Lẽ ra ngày 7 tháng 9
mới tròn một năm ngày Chúa gọi Đức Cha cố Phaolô thân yêu của chúng ta, nhưng
vì ngày ấy nhiều giám mục đi Rôma thường huấn do Tòa Thánh tổ chức nên hôm nay
thuận dâng lễ sớm trước một tuần.
Nói về cuộc đời Đức Cha cố Phaolô, chúng ta đều nhận thấy ngài là một nhân
chứng sống động xuyên suốt hai thế kỉ: một người cha nhân hậu, một người thầy
mẫu mực, một ngôn sứ nhiệt thành và một chiến sĩ đức tin. Cả cuộc đời của ngài
trung thành với ước nguyện, vâng theo ý Cha. Chúng ta cũng ghi nhớ công ơn của
ngài đối với Giáo Hội, đối với Tổng Giáo phận và đặc biệt giáo xứ Nam Định.
Nguyện xin ngài cầu nguyện trước mặt Chúa như ngài đã từng cầu nguyện suốt cuộc
đời của ngài cho Giáo Hội Việt Nam, Giáo phận và Giáo xứ. Để lời cầu nguyện
trong Thánh lễ này được đẹp lòng Chúa, chúng ta hãy khiêm tốn nhìn nhận sự bất
kính của chúng ta trước mặt Chúa, xin Chúa thương tha thứ để chúng ta cử hành
Thánh lễ sốt sắng.
Trong bài giảng lễ, Đức Cha Giuse Đặng Đức Ngân- Giám Mục Giáo phận Lạng Sơn nhấn
mạnh đến cuộc đời Đức Cha cố Phaolô là chọn lựa những giá trị Tin Mừng, yêu mến
Chúa và tha nhân trọn vẹn. 92 năm cuộc đời, 51 năm linh mục, 15 năm Giám mục,
Đức Cha cố luôn dấn thân phục vụ và yêu mến dù trải qua biết bao khó khăn và
thử thách. Với ngài, cuộc đời gắn liền với hành trình phấn đấu:
- Phấn đấu để Tin.
- Phấn đấu để yêu mến.
- Phấn đấu để phục vụ.
Trước khi kết thúc Thánh lễ, cha Giuse Maria Vũ Thanh Cảnh- cha chính xứ Nam Định
đã ngỏ lời cảm ơn Đức Tổng Giám Mục Phêrô, quý Đức Cha, quý cha, tu sĩ nam nữ,
chính quyền và cộng đoàn đã hiệp ý dâng Thánh lễ cũng như cộng tác để tổ chức
Thánh lễ hôm nay.
Cuối Thánh lễ, Đức Tổng Giám Mục Phêrô và quý Đức Cha dâng hương kính nhớ hương
hồn Đức cố Giám mục Phaolô tại ngôi mộ của ngài trong nhà thờ chính xứ Thành
Nam. Sau đó, toàn thể cộng đoàn đọc kinh viếng mộ Đức cố Giám mục.
Để kết thúc bài viết, tôi xin mượn lời trong Veritas, sống trong Ánh Sáng để nói
về Đức cố Giám Mục Phaolô kính yêu của chúng ta: “Thánh nhân không phải là
những con người phi thường, mà là những con người bình thường, nhưng đã sống
đời thường một cách phi thường, chính vì thế các ngài mới có thể là mẫu mực để
chúng ta noi theo”. Chúng ta cùng cầu nguyện cho Đức Cha cố Phaolô và xin ngài
cầu nguyện cho chúng ta noi gương ngài, dám dấn thân vượt mọi cám dỗ và khó
nguy để viết tiếp những trang sử hào hùng cho Giáo Hội Việt Nam nói chung, và
Giáo phận Hà Nội nói riêng.
Bài chia sẻ của
Đức Cha Giuse Đặng Đức Ngân về Cố Đức Cha Phaolo Lê Đắc Trọng, tại Nam Định
Trọng kính quý Đức Tổng, quý Đức Cha
Kính thưa quý Cha, quý Tu sĩ Nam nữ, quý Ông Bà anh chị em thân mến.
Hôm nay, chúng ta cùng hiện diện nơi đây để hiệp dâng thánh lễ cầu nguyện cho
Đức Cha Phaolo dịp lễ Giỗ đầu của Ngài. Khi chúng ta hiện diện bên ngôi mộ của
vị mục tử yêu quí, chúng ta thấy thời gian trôi qua thật nhanh, thời gian để
thánh hóa, thời gian để phục vụ, thời gian để yêu mến, thời gian để làm việc
bổn phận và trách vụ của mỗi người. Có những lúc chúng ta nghĩ thời gian qua
mau cũng làm chúng ta quên những người thân yêu của mình đã quá cố. Nhưng trong
liên đới của tình gia đình ruột thịt, gia đình đức tin và những liên đới cuộc
đời qua mối dây yêu mến, chúng ta luôn thấy những người thân yêu của chúng ta
hiện diện, qua những kinh nghiệm đức tin cuộc đời là những giá trị còn mãi.
Trong bài Phúc âm mà chúng ta vừa nghe, Chúa Giêsu đã dạy” Ta là sự sống lại và
là sự sống. Ai tin vào Ta, thì dù có chết, cũng sẽ được sống. Ai sống và tin
vào Ta, sẽ không bao giờ phải chết” (Ga 11,25-26). Giao điểm của sự sống và sự
chết là Chúa Giêsu và lòng tin ở nơi Người. Chính những người có niềm tin vào
Chúa đã có thể can đảm nhìn vào cái chết để chuẩn bị đón nhận nó. Đức Thánh Cha
Phaolo VI đã viết trong Di chúc của ngài: “Tôi mải mê suy nghĩ về mầu nhiệm sự
chết và những gì xẩy ra sau cái chết, dựa vào ánh sáng của Chúa Kito là đấng
duy nhất làm cho ta hiểu được mầu nhiệm này với một niềm cậy trông đơn sơ và
thanh thản. Tôi cảm thấy chân lý từ mầu nhiệm ấy phát ra luôn luôn chiếu tỏa
trên tôi, làm cho tôi hiểu được ý nghĩa của sự sống và sự chết. Lạy Chúa, con
sống hay con chết cũng đều do Chúa quyết định. Chân lý này đã xua đuổi bóng tối
của sự chết và tỏa ra ánh sáng của sự sống”. Với Đức Cha cố Phaolo Lê Đắc
Trọng, ơn gọi và sứ mệnh là dấu chỉ sự khôn ngoan, kiên trung, can đảm trong
hành trình theo Chúa vẫn luôn đồng hành với Ngài là cuộc đời Phấn đấu liên lỉ
với ơn gọi trách nhiệm và sứ mạng: Phấn đấu để Tin, phấn đấu để Yêu mến, và
phấn đấu để Phục vụ.
*Phấn đấu để Tin
Đức Cha Cố Phaolo sinh ngày 15 tháng 06 năm 1918 tại Kim Lâm, Thanh Oai, Hà-Nội
trong một gia đình Công giáo đạo đức. Ngay từ bé đã chọn lựa cho mình giá trị
của niềm tin Kitô, hành trình của ngài là luôn phấn đấu với sự chọn lựa liên
lỉ: chọn lựa để Tin Chúa, tin vào Giáo hội của Ngài, tin vào tiếng gọi quyền
năng của Chúa. 14 tuổi đã gia nhập tiểu chủng viện Hoàng Nguyên; sau 5 năm được
vào Tràng Tập Hà-Nội (1937); Năm 1940 vào Đại Chủng viện Xuân Bích Liễu Giai;
sau những năm được đào tạo Ngài đã được thụ phong Linh mục ngày 15 tháng 06 năm
1948 khi tròn 30 tuổi. Nếu nhìn vào cuộc đời của ngài với những trách nhiệm và
bổn phận như quản xứ Nam Định 1949; hiệu trưởng trường Lê Bảo Tịnh 1950; Chưởng
Ấn Tòa Giám mục Hà-Nội 1952; Chính xứ Nam Định 1953; Linh mục Tổng Đại Diện Giáo
phận Hà-Nội 1968, Phó Giám đốc Đại Chủng viện Hà-Nội 1992, Giám mục Phụ tá Tổng
Giáo phận Hà-Nội 1994; Đức Cha cố Phaolo đã Phấn đấu liên lỉ để Tin, với sự
chọn lựa theo Chúa để “Xin vâng ý Cha”, và để Ý Cha được thực hiện trong cuộc
sống và đức tin của Ngài.
Đức Cha cố Phaolo đã cho thấy cuộc đời của ngài luôn là chọn lựa những giá trị
Tin Mừng đặc biệt, là yêu mến Chúa và tha nhân trong hành trình dâng hiến trọn
vẹn. 92 năm cuộc đời, 51 năm linh mục, 15 năm Giám mục với tâm tình khiêm tốn
luôn cầu xin Thiên Chúa ban muôn ơn để chọn lựa đời sống dấn thân phục vụ và
yêu mến, dù trải qua dòng lịch sử của Giáo hội và xã hội với biết bao khó khăn
và thử thách, giúp chúng ta thấy cuộc đời của ngài luôn phấn đấu Tin tưởng vào
quyền năng của Thiên Chúa, vâng phục Tòa Thánh, yêu thương mọi thành phần Dân
Chúa trong đời sống của Niềm Tin Kitô.
*Phấn đấu để Yêu mến.
Ngài luôn mời gọi sống Hiệp nhất trong mọi thành phần giáo phận: bảo vệ, nâng
đỡ, cảm thông đầy tình nhân ái với các linh mục, nam nữ tu sĩ và giáo dân trong
giáo phận. Ai trong chúng ta đều cảm nhận tình yêu thương đặc biệt của Ngài
trong khiêm hạ, can đảm, hiền từ, trong mọi biến cố của Giáo hội, và xã hội.
Chúng ta có thể hiểu về Đức Cha cố Phaolo hơn khi đọc cuốn Hồi ký của ngài với
lời Bạt của Đức Cha Giuse Ngô Quang Kiệt, nguyên Tổng Giám mục Hà-Nội: “Khi
cuốn Hồi ký “Những câu chuyện về một thời” tập 3 đang lên khuôn thì Đức cha
Phaolô lâm trọng bệnh. Bệnh nhiều và nặng nhưng ngài vẫn giữ được phong thái
ung dung, thần sắc tỉnh táo. Tuổi 92 mà vẫn vui tươi dí dỏm, ngay cả lúc thập
tử nhất sinh, nằm trong bệnh viện, giữa những bệnh nhân đang quằn quại đau đớn.
Đó là phong thái của một tâm hồn đạo đức thánh thiện luôn đơn sơ phó thác. Nhìn
mọi việc bằng con mắt của Chúa. Phó thác vận mệnh trong tay Chúa. Không có gì
trên đời quan trọng bằng thuận theo thánh ý Chúa. Giữa những gian nan phức tạp
của thế sự, không bận tâm tìm lý giải biện minh hay tìm thóat thân trong lối đi
nhàn tản, nhưng chắt lọc, biện phân để tìm ra con đường đi về thánh ý. Đó là phong
thái của một cuộc đời dầy dạn kinh nghiệm trải qua cuộc sống gần 100 năm, qua 2
thế kỷ với biết bao thăng trầm không chỉ của bản thân mà còn của Giáo hội, đất
nước và dân tộc. Từng trải để thấy sau những biến chuyển khốc liệt cuốn đi biết
bao giả trá phù vân vẫn còn đó những giá trị vĩnh cửu và tuyệt đối. Từng trải
để thản nhiên dung dị vượt lên trên bao khó khăn cuộc đời, như ngọn cao sơn
sừng sững trước phong ba. Đó là phong thái của một nhân cách cao cả vượt trên
tất cả những tầm thường nhỏ nhen. Mỉm cười trước những tranh đua hơn thiệt. Mở
rộng tấm lòng cảm thông với những sai sót. Bao dung tha thứ những xúc phạm.
Vượt lên trên chính mình để thấy tất cả vui buồn, vinh nhục, thành bại rồi cũng
sẽ qua đi. Chỉ còn đức bác ái tồn tại. Đức bác ái thể hiện qua lòng nhân ái”.
Đó chình là cuộc sống niềm tin trong đời sống yêu mến Thiên Chúa, tin mến Giáo
hội và yêu mến đồng loại.
* Phấn đấu để Phục vụ
Đức Cha cố Phaolo đã để lại cho chúng ta những kinh nghiệm trong phục vụ:
- Là Mục tử can đảm và trung kiên: linh mục Phaolo và sau này là Đức Giám muc
Phaolo luôn là biểu lộ lòng can đảm mạnh mẽ dù trong những giai đoạn đày khó
khăn và thử thách. Ngài đã là tấm gương cho cộng đồng Dân Chúa Tổng Giáo phận
Hà-Nội.
- Là chứng nhân Tin Mừng của niềm Hy vọng: dù trong hoàn cảnh thuận lợi hay khó
khăn, Ngài luôn chú tâm vào Rao giảng Tin Mừng của Chúa, giúp mọi người hiểu và
sống lời gọi của Chúa qua Lời Ngài, trở nên niềm Hy vọng trợ lực cho cuộc sống
và niềm tin. Hơn nữa, ngài là chứng nhân của lịch sử Giáo hội và Giáo phận Hà-Nội
với những biến cố của lịch sử xã hội; ngài đã viết lại kinh nghiệm quí báu cho
cộng đồng Dân Chúa.
- Là nhà sư phạm của Đức tin: với tâm tình và nhiệt huyết tông đồ, ngài đã góp
phần đào luyện giáo dân tốt lành sống đạo, các chủng sinh trở thành linh mục
nhiệt thành mà trong số đó có một số vị đã được Tòa Thánh bổ nhiệm làm Giám mục.
- Cuộc đời của Ngài luôn là sự dấn thân phụng sự Thiên Chúa và phục vụ anh chị
em; kể cả khi được nghỉ hưu ngài vẫn luôn phấn đấu vượt qua tuổi già và bệnh
tật để cuộc đời là lời nguyện trong đức tin và hiệp nhất trong tình mến với mọi
thành phần Dân Chúa. Chúng ta cầu xin Thiên Chúa sớm đón nhận linh hồn Đức Cha
cố Phaolo và ban thưởng cho tôi tớ trung tín và nhiệt thành của Thiên Chúa. Nếu
Ngài đã ở bên Thiên Chúa, xin Ngài tiếp tục cầu bầu cùng Chúa cho chúng ta.
Thời gian lặng lẽ qua mau, nhưng di sản của hành trình đức tin, dâng hiến, yêu
mến và phục vụ của Đức Cha cố Phaolo vẫn luôn mời gọi chúng ta trong đời sống
đức tin với những trách nhiệm, ơn gọi và bổn phận của người tín hữu Kitô.
Chúng ta cùng dâng lên Chúa lời nguyện thiết tha: Lạy Chúa Giêsu Kitô, xin đón
nhận linh hồn Đức Cha cố Phaolo yêu quý của chúng con. AMEN.
Gioan Đình Sơn
(VietCatholic)