BÀI ĐỌC 1 VÀ 2 (NẾU CÓ)
BÀI ĐỌC I: Ge 2,12-18
12 Đây là sấm ngôn của
Đức Chúa: "Nhưng ngay cả lúc này, các ngươi hãy hết lòng trở về với Ta, hãy
ăn chay, khóc lóc, và thống thiết than van." 13 Đừng xé áo,
nhưng hãy xé lòng. Hãy trở về cùng Đức Chúa là Thiên Chúa của anh em, bởi vì
Người từ bi và nhân hậu, chậm giận và giàu tình thương, Người hối tiếc vì đã
giáng hoạ. 14 Biết đâu Người chẳng nghĩ lại và hối tiếc mà để lại
phúc lành, hầu anh em có lễ phẩm và lễ tưới rượu dâng lên Đức Chúa là Thiên
Chúa của anh em. 15 Hãy rúc tù và tại Xi-on, ra lệnh giữ chay thánh,
công bố mở cuộc họp long trọng; 16 hãy tụ tập chúng dân, mời dự đại
hội thánh, triệu tập các cụ già, tụ họp đám thiếu nhi cũng như trẻ thơ còn đang
bú. Tân lang hãy ra khỏi loan phòng, tân nương hãy rời bỏ phòng khuê! 17
Giữa tiền đình và tế đàn, các tư tế phụng sự Đức Chúa hãy than khóc và nói
rằng:"Lạy Đức Chúa, xin dủ lòng thương xót dân Ngài! Xin đừng để gia
nghiệp của Ngài phải nhục nhã và nên trò cười cho dân ngoại! Chẳng lẽ các dân
lại được cớ mà nói: Thiên Chúa của chúng ở đâu rồi? "
18 Đức Chúa đã nồng nhiệt yêu thương đất của
Người, đã tỏ lòng khoan dung đối với dân Người.
ĐÁP CA: Tv 50
Đ. Lạy Chúa,
xin dủ lòng xót thương, vì chúng con đắc tội với Ngài. (x c 3a)
3 Lạy
Thiên Chúa, xin lấy lòng nhân hậu xót thương con,mở lượng hải hà xoá tội con đã
phạm. 4 Xin rửa con sạch hết lỗi lầm tội lỗi con, xin Ngài thanh
tẩy.
5 Vâng,
con biết tội mình đã phạm, lỗi lầm cứ ám ảnh ngày đêm. 6a Con đắc
tội với Chúa, với một mình Chúa,dám làm điều dữ trái mắt Ngài.
12 Lạy Chúa
Trời, xin tạo cho con một tấm lòng trong trắng, đổi mới tinh thần cho con nên
chung thuỷ.13 Xin đừng nỡ đuổi con không cho gần Nhan Thánh, đừng
cất khỏi lòng con thần khí thánh của Ngài.
14 Xin ban
lại cho con niềm vui vì được Ngài cứu độ, và lấy tinh thần quảng đại đỡ nâng
con; 17 Lạy Chúa Trời, xin mở miệng con, cho con cất tiếng ngợi khen
Ngài.
BÀI ĐỌC II: 2 Cr 5,20-6,2
5
20 Thưa anh em, chúng tôi là sứ giả thay mặt Đức
Ki-tô, như thể chính Thiên Chúa dùng chúng tôi mà khuyên dạy. Vậy, nhân danh
Đức Ki-tô, chúng tôi nài xin anh em hãy làm hoà với Thiên Chúa.21
Đấng chẳng hề biết tội là gì, thì Thiên Chúa đã biến Người thành hiện thân của
tội lỗi vì chúng ta, để làm cho chúng ta nên công chính trong Người.
6
1 Vì được cộng tác với Thiên Chúa, chúng tôi
khuyên nhủ anh em: anh em đã lãnh nhận ân huệ của Thiên Chúa, thì đừng để trở
nên vô hiệu.2 Quả thế, Chúa phán rằng: Ta đã nhận lời ngươi vào thời
Ta thi ân, phù trợ ngươi trong ngày Ta cứu độ. Vậy, đây là thời Thiên Chúa thi
ân, đây là ngày Thiên Chúa cứu độ.
BÀI GIẢNG
ĂN CHAY - CHIA SẺ - CẦU
NGUYỆN
Ngôn sứ Giô-en trong
Bài đọc I, kêu gọi hết mọi tầng lớp người từ lớn đến nhỏ phải ăn chay cầu
nguyện, để Chúa cất bớt tai họa đang xảy ra: cào cào, châu chấu phá hết mùa
màng, làm mọi người lâm cảnh chết đói (x Ge 2,12-18). Hội Thánh mượn tâm tình
này của người Do-thái để nhắc nhở mọi Ki-tô hữu đừng nhắm mắt làm ngơ trước sự
tàn phá của tội lỗi vô cùng tai hại, nó không chỉ làm khổ người phạm tội mà
thôi, mà bất cứ tội nào cũng che khuất vinh quang Thiên Chúa, làm cho đồng loại
phải đau khổ. Đan cử người con thứ tuy làm tiêu tán hết tài sản người cha đã
chia cho. Hậu quả là anh quá tủi nhục, đói khát đến nỗi cám heo cũng không có
mà ăn, làm anh tỉnh ngộ mà trở về với cha và thưa: “Con đã phạm tội với Trời và với cha (đồng loại)” (x Lc 15,21).
Thánh Gioan Tẩy Giả kêu
gọi mọi người sám hối trở về với Chúa thể hiện bằng làm lành: “Hãy sinh quả phúc đức xứng với lòng hối cải”
(Mt 3,8). Nhằm kích động các tín hữu sinh quả phúc đức, Hội Thánh muốn chúng ta
tìm hiểu ý nghĩa trong nghi thức xức Tro
đầu mùa Chay để biết ăn chay, chia sẻ và cầu nguyện.
I. Ý NGHĨA NGHI THỨC XỨC TRO: DẤU CHỈ LÒNG SÁM HỐI.
Vào thời Giáo Hội sơ
khai, ngày đầu mùa Chay thánh, cả cộng đoàn dân Chúa kêu gọi những người phạm
tội trọng: ngoại tình, giết người, bỏ đạo, phải mau kíp trở về đường ngay nẻo
chính. Ai phạm tội đó, phải cạo trọc và trát tro lên đầu, rồi ra trình diện
giữa cộng đoàn Phụng Vụ, vị Giám mục chủ sự đứng ra nhận lòng sám hối của hối
nhân, và kêu gọi mọi người phải cầu nguyện cho hối nhân sống được Lời Kinh
Thánh: “Xưa các con chỉ nghĩ đến chuyện
xa lìa Thiên Chúa,thì một khi trở về,các con phải nỗ lực gấp mười mà tìm kiếm
Chúa” (Br 4,28). Trong suốt 40 ngày sám hối, hối nhân phải sống tách ra
khỏi cộng đoàn, không được tham dự Phụng Vụ, và trong thời gian này cả cộng
đoàn dân Chúa đều hiệp ý với Giám mục cầu nguyện cho hối nhân. Đến ngày thứ Năm
Tuần Thánh, hối nhân được trở lại cộng đoàn Phụng Vụ, được vị Giám mục ban ơn
xá giải. Có thế hối nhân mới được trở lại tham gia mọi sinh hoạt Phụng Vụ một
cách bình thường.
Hình ảnh tội nhân trong thời gian sám hối bị đuổi ra khỏi
cộng đoàn Phụng Vụ là lặp lại Nghi thức Sám Hối của dân Do-thái: Tư tế Aharon
sẽ ấn tay trên đầu con dê và xưng thú mọi tội lỗi của dân Israel trút trên đầu
con dê rồi đuổi nó vào sa mạc (x Lv 16,20-22).
Ngày nay, Hội Thánh
không còn giữ Nghi thức đó nữa, mà canh tân bằng việc vị chủ sự cộng đoàn Phụng
Vụ xức tro trên đầu mọi Ki-tô hữu, để giữ lại ý nghĩa và giá trị Nghi thức Sám
Hối thời Giáo Hội sơ khai. Hội Thánh phải canh tân Nghi Thức Sám Hối thời Giáo Hội sơ khai, vì :
-
Về mặt tâm lý: Nếu làm như thời Giáo
Hội sơ khai thì nhiều tội nhân không đủ can đảm ra thú tội.
-
Về mặt tín lý: Không hẳn ba loại tội:
ngoại tình, giết người, bỏ đạo, mới là tội trọng gây tai họa, mà trong tình yêu
của con người đối với Thiên Chúa,có thể nói tội nào cũng trọng, cho nên mọi
người cần phải sám hối ăn năn, để trở về với Chúa, từ vị chủ sự cộng đoàn cho tới
mọi thành phần dân Chúa.
Công thức đọc khi xức
tro nói lên lý do và ý nghĩa việc sám hối. Có hai công thức được chọn một trong
hai :
·
Hoặc đọc là: “Hãy ăn năn sám hối và đón nhận Tin Mừng”
(Mc 1,15).
·
Hoặc đọc là: “Ta là thân cát bụi, sẽ trở về cát bụi” (St 3,19).
Giáo huấn của Công Đồng
Vat.II kêu gọi dân Chúa đặc biệt trong mùa Chay, phải mau sám hối mà trở về nẻo
chính đường ngay để được kết hợp với Chúa Giê-su Phục Sinh. Lời kêu gọi này có hai
đặc tính :
§ Theo Hiến Chế Phụng Vụ số 109: Mang tính cá nhân, mỗi người phải sám hối tội mình, hoặc
là để chuẩn bị lãnh Bí tích Thánh Tẩy, hoặc là nhớ lại hồng ân đã lãnh nhận từ
khi được làm con Chúa, nên cầu nguyện
cho mọi tội nhân, để cả cộng đoàn
cùng nhau trở về canh tân đời sống đạo, như lời thánh Phao-lô nói: “Anh em hãy nghĩ đến nhau mà lo đôn đốc lòng
mến trong các việc lành” (Dt 10,24).
§ Theo Hiến Chế Phụng Vụ số 110: Việc sám hối không
chỉ kêu gọi mỗi cá nhân giục lòng ăn năn trong lòng, mà còn phải bày tỏ ra bề ngoài, mang chiều kích xã hội.
Phải bày tỏ lòng sám
hối bề ngoài, cụ thể :
* Ăn chay và kiêng thịt. Theo Giáo Luật số 97 và 1252 quy định
về Luật Ăn Chay: “Những tín hữu từ 18 đến
60 tuổi buộc phải ăn chay trong hai ngày: Thứ Tư Lễ Tro và Thứ Sáu Tuần Thánh,
chỉ được ăn một bữa no trong ngày ; tuổi từ 14 cho đến chết, thì ngày chay còn
phải kiêng thịt”.
* Ý nghĩa việc ăn chay và kiêng thịt: Kiêng thịt trong những
ngày chay không có nghĩa ăn thịt là xấu, như giáo lý của nhà Phật, nhưng vì
thịt là loại thực phẩm đắt tiền, ta phải bớt hưởng thụ cùng với việc ăn chay để
có thêm của cải mà chia sẻ, hoặc làm những việc lành phúc đức, đặc biệt là phát
triển Tin Mừng và xây dựng Hội Thánh (x
Điều răn thứ 5 mới của Hội Thánh – xem Giáo Lý Mới số 2041-2043). Bởi đó người có ý thức về việc ăn
chay, không phải ăn chay kiêng thịt để có dư tiền của cho ngày mai ăn sang
trọng hơn, cũng không phải bỏ ăn thịt lại mua thực phẩm khác đắt tiền hơn. Ví
dụ: tôm hùm… Kiểu ăn chay như thế làm sao có thêm tiền của để chia sẻ ?
Vào thời Giáo Hội sơ
khai, mọi tín hữu ăn chay kiêng thịt suốt 40 ngày, đến ngày thứ Năm Tuần Thánh,
người ta góp lại cho Hội Thánh số của cải dành dụm được nhờ thời gian ăn chay. Số
của cải chắc chắn là rất nhiều, Hội Thánh dùng để bày tỏ lòng yêu mến đối với
những người nghèo đói, cũng như góp phần vào những công việc mục vụ của cộng
đoàn địa phương, hoặc của Hội Thánh phổ
quát.
II. ĂN CHAY.
Trong tâm tình ăn chay,
Đức Giê-su dạy: “Khi ăn chay, anh em chớ
làm bộ rầu rĩ như bọn đạo đức giả làm ra vẻ thiểu não để cho thiên hạ thấy mình
ăn chay. Làm như thế đã được phần thưởng nơi người đời. Còn anh em, khi ăn chay
hãy rửa mặt cho sạch, chải dầu cho thơm, để chỉ muốn Thiên Chúa thấy, Ngài thấu
suốt nơi kín đáo sẽ trả lại cho anh em” (Mt 6,16-18).
“Chớ rầu rĩ, hãy rửa mặt cho sạch, và chải dầu thơm”: có nghĩa là :
1/ Con người được
Chúa giải phóng, không nô lệ cho tội lỗi, không nô lệ cho đam mê xác thịt. Vì: “Kẻ Nô
lệ không được ở trong nhà, con mới được ở trong nhà” (Ga 8, 34-35). Vào
thời Đức Giê-su, chỉ có con vua mới được xức dầu trên đầu, nên ta cần biểu lộ
cho người đời biết ta là con Vua Trời. Mặt khác, không sống nô lệ cho tội lỗi
mới là người có danh thơm tiếng tốt, quý giá hơn dầu thơm xức trên đầu. Lời
Kinh Thánh nói: “Tiếng thơm hơn dầu thơm, thì ngày chết hơn ngày sinh” (Gv 7,1).
2/ Người thuộc về
Thiên Chúa: Xức dầu thơm trên đầu còn có nghĩa là để Thiên Chúa chiếm đoạt và
điều khiển con người của ta. Lời Thánh Kinh nói: “Dầu-Xức anh em đã lãnh nơi Ngài, hiện lưu lại trong anh em, nên anh em
không cần nhờ ai dạy bảo. Phải hơn như Dầu-Xức của Ngài dạy anh em về hết mọi
sự, và là sự thật không phải là sự dối trá, nên chiếu theo điều Dầu-Xức đã dạy:
anh em hãy lưu lại trong Ngài” (1 Ga 2,27). Một khi ta đã được kết hợp với
Dầu-Xức là Chúa Ki-tô, thì ta được vinh dự “tỏa
ra hương thơm của Chúa Ki-tô giữa người được cứu độ và những kẻ bị hư đi”
(2Cr 2,15).
III. LÀM VIỆC LÀNH CỤ THỂ LÀ CHIA SẺ CỦA CẢI.
Khi chia sẻ phải ý thức
hai điều sau đây :
1- Làm việc lành
không phô trương công đức.
Đức Giê-su dạy: “Khi làm việc lành phúc đức đừng phô trương
để thiên hạ thấy. Làm lành tay phải đừng cho tay trái biết, đừng khua chiêng
đánh trống, biểu diễn trong hội đường và ngoài phố xá,mong được người ta khen!
Làm như thế, đã được lãnh thưởng nơi người đời thì mất phần thưởng nơi Cha trên
trời” (x Mt 6,1-4: Tin Mừng).
Lời giáo huấn trên Chúa
chỉ nhắm dạy chúng ta: đừng làm vì danh lợi
nơi tay người đời, mà làm lành chỉ cần Chúa biết, đợi lãnh thưởng từ tay
Thiên Chúa thì lớn lao hơn. Do đó, nếu ta làm việc lành mà người khác biết, họ
khen ta, thì ta nói với họ: Chúa dạy tôi như vậy, vì Chúa muốn mọi người làm “việc
lành để trở nên như ngọn đèn soi sáng cho mọi người trong thế gian” (x
Mt 5,13-16).
2- Tôn trọng đồng
loại.
Đức Giê-su không dạy ta
đem của bố thí, vì bố thí là hạ phẩm giá người khác, tự coi mình là một chủ
nhân ông ! Nhưng Ngài dạy ta phải chia
sẻ (Hy-ngữ là Sedakah). Người biết chia sẻ là người ý thức: của cải Chúa
ban không dành riêng cho mình, mà còn cho người khác . Bởi vì trái đất này Chúa
dựng nên không trao riêng cho ai, nhưng cho hết mọi người làm chủ, nên mỗi
người, gia đình, quốc gia, phải được hưởng phần của cải chính đáng (x Hiến Chế
Vui Mừng Và Hy Vọng số 69). Nhất là chia sẻ không chỉ nhằm giải quyết bụng đói
của đồng loại, mà đó là dấu chỉ tình yêu để cho mọi người nhận ra Thiên Chúa là
Cha chung, Ngài yêu thương hết mọi phàm nhân. Có thế việc chia sẻ mới quy hướng
lòng tha nhân thuộc về Thiên Chúa. Đức Giê-su nói ai làm như thế là làm cho “kẻ
bé nhỏ” – người được Chúa Ki-tô cứu độ trong Hội Thánh, cũng chính là làm cho
Ngài (x Mt 25,34-40).
Việc chia sẻ còn có giá
trị thanh tẩy tội mình và làm cho ta được sống. Ông Tôbya dạy con: “Cầu nguyện kèm theo đời sống chân thật, chia
sẻ đi đôi với đời sống công chính, thì tốt hơn có của mà ở bất công ; làm phúc
chia sẻ thì hơn là tích trữ vàng bạc. Việc
chia sẻ cứu cho khỏi chết và tẩy sạch tội lỗi. Người chia sẻ thì được sống lâu
dài” (Tb 12,8-9).
IV. CẦU NGUYỆN.
Đức Giê-su dạy: “Đừng thích đứng nơi công cộng để cầu nguyện hòng
cho người ta thấy, hãy vào phòng đóng cửa lại và cầu nguyện cùng Cha trên trời,
Đấng hiện diện cả nơi bí ẩn” (Mt 6,5-6: Tin Mừng).
“Cầu nguyện phải vào phòng đóng cửa lại”: Câu này nhằm ba ý
nghĩa :
-
Khi cầu nguyện phải “đóng cửa lòng”, tức là gác bỏ bớt những
công việc làm ăn trong cuộc sống, để đặt việc tìm kiếm ý Chúa mà thực hành, hơn
tìm kiếm những thực tại ở trần gian này, như Đức Giê-su nói: “Hãy tìm kiếm Nước Thiên Chúa trước và sự
công chính của Ngài, còn những điều khác Ngài sẽ ban thêm cho” (Mt 6,33).
Như thế khi cầu nguyện đừng để xác nơi Nhà Thờ còn hồn thì chu du khắp nơi trên
thế gian, lo tính toán những chuyện đời.
-
Cầu nguyện “đóng cửa tâm hồn” không cho hướng về thế
gian mà phải “mở cửa lòng” hướng về Thiên Chúa, và đặt niềm tin tuyệt
đối vào Ngài là Đấng toàn năng, chỉ duy mình Ngài biến dữ ra lành, biến chết ra
sống. Cụ thể như ông Đaniel biết lệnh vua cấm không được cầu nguyện với Thiên
Chúa, một chỉ cầu khẩn nơi vua. Nhưng Daniel lên lầu đóng các cửa phòng lại,
chỉ mở một cửa hướng về Giê-ru-sa-lem mà cầu nguyện với Thiên Chúa, xin Chúa cứu
ông khỏi tay độc ác của vua (x Dn 6,11)
; hoặc như ngôn sứ Êlysa, khi ông cầu nguyện cho con của bà Lớn thành Shunem đã
chết được sống lại, ông phải đóng tất cả các cửa phòng lại mà cầu nguyện với
Thiên Chúa mà thôi ! (x 2V 4,33).
-
Cầu nguyện “đóng cửa lòng”, không hứng theo xác thịt để
phải chết, mà là hứng theo Thần Khí để được sống và bình an (x Rm 8,6). Cụ
thể thú tội mình với Chúa trong khiêm nhường là lãnh nhận các Bí tích, đặc biệt
là Bí tích Giao Hòa và Bí tích Thánh Thể. Như thánh Phao-lô thay mặt Đức Ki-tô
mà kêu gọi: “Nhân danh Đức Ki-tô, tôi nài
xin anh em hãy làm hòa với Thiên Chúa. Đấng chẳng hề biết tội là gì, thì Thiên
Chúa đã biến Người thành hiện thân của tội lỗi vì chúng ta, để làm cho chúng ta
trở nên công chính” (2 Cr 5,20-21: Bài đọc II). Vậy ta hãy cầu nguyện: “Lạy Chúa, xin lấy lòng nhân hậu xót thương,
mở lượng hải hà xóa tội con đã phạm” (Tv 51/50,3: Đáp ca).
Ngạn ngữ Đức có câu: “Ngã vào tội là người, ở trong tội là quỷ”.
Và thánh Isaac, Viện Phụ Đan viện Sao Mai nói: “Có hai điều chỉ thích hợp với một mình Thiên Chúa, đó là vinh dự được
nghe thú tội và quyền tha thứ. Chúng ta phải thú tội với Người, và trông đợi
Người tha thứ cho chúng ta. Nhưng Chúa Ki-tô chỉ muốn tha tội cho chúng ta qua
Hội Thánh Ngài thiết lập”.
Vậy trong Mùa Chay, Hội
Thánh dùng Lời Chúa kêu gọi: “Ngày hôm
nay, anh em chớ cứng lòng, nhưng hãy nghe tiếng Chúa.” (Tv 95/94,7b.8a: Tung
Hô Tin Mừng). Nghe tiếng Chúa cụ thể ta dựa vào Tin Mừng trong Thánh Lễ hôm
nay, Chúa tha thiết kêu gọi mọi người hãy đi bốn bước: Sám Hối – Ăn Chay – Chia Sẻ - Cầu Nguyện, để tìm lại sự hiện diện của Chúa Giê-su trong
cuộc sống, như Ngài nói: “Bao lâu Tân
Lang (Đức Giê-su) còn ở với người ta, thì không ăn chay. Nhưng sẽ đến những
ngày Tân Lang bị cất đi (lúc ta phạm tội), và bấy giờ người ta sẽ ăn chay”
(x Mc 2,19-20).
THUỘC LÒNG
+ Tiếng thơm hơn dầu thơm, thì ngày chết hơn ngày sinh (Gv 7,1).
+ Anh em là hương thơm của Đức Giê-su, tỏa ra giữa những
người được cứu độ, cũng như những kẻ bị hư mất ! (2 Cr 2,15)
Lm Giuse ĐINH QUANG THỊNH