Chiếc cầu Tràn vào bản Rào Tre bị lũ cuốn tan tành khi Nhà máy Thuỷ điện Hố Hô xả nước.
(Dân Việt) - Thời gian qua ở Hà Tĩnh có nhiều dự án thuỷ điện được xây
dựng. Tuy nhiên, sau mỗi trận lũ, cũng chính công trình thủy điện này
đang gây nên nỗi sợ hãi cho hàng vạn người dân. Hố Hô là một trong số
đó.
Nhà ngập, ruộng đồng tan nát
Trận
lũ vào giữa tháng 10 vừa qua đã khiến hàng vạn khối đất đá chôn vùi
nhiều cánh đồng và các con đường vào xã Hương Liên, huyện Hương Khê.
Toàn bộ xã này thuộc vùng lòng hồ của thủy điện Hố Hô trên thượng nguồn
sông Ngàn Sâu.
Ông
Đậu Xuân Dị, một người dân ở xóm 8 xã Hương Liên thốt lên: “Gia đình
tui sống ở đây lâu năm rồi nhưng chưa bao giờ thấy nước lũ ngập ghê đến
thế. Cả nhà trông chờ vào 4 sào đất canh tác nhưng khi thủy điện Hố Hô
gặp sự cố không mở được cửa xả đã khiến nước dâng cao ngập hết vùng lòng
hồ”.
Cho đến bây giờ, hàng ngàn người dân
huyện Hương Khê vẫn chưa hết bàng hoàng sau sự cố công trình thuỷ điện
Hố Hô không mở được cống thoát lũ hôm 3-10. Do sự cố này, nước lũ đã
vượt qua thân đập cao gần 2m so với cao trình 72m khiến hàng ngàn hộ dân
các xã như Hương Trạch, Phúc Trạch nằm dưới chân đập đã phải sơ tán
khẩn cấp trong đêm trước thông tin có nguy cơ vở ở đập thủy điện.
Còn
về phía hạ lưu của nhà máy thủy điện Hố Hô sau khi khắp phục xong sự cố
kẹt cống xả thì đồng nghĩa với việc nước được xả ồ ạt nhiều ngày về
vùng hạ lưu khiến trên 20 xã với gần 80.000 người dân huyện Hương Khê bị
ngập chìm.
Nằm song song với xã Hương Liên
là bản Rào Tre. Đường vào bản sau lũ thật thảm hại. Chiếc cầu Tràn bị lũ
cuốn phăng sau khi nước rút trơ lại những phiến đá tảng lớn chắn cả con
đường độc đạo này.
Đại úy Nguyễn Văn Thiên -
Đội phó đội vận động quần chúng Đồn biên phòng 575, kiêm Tổ trưởng tổ
công tác bản Rào Tre cho biết: Dân bản Rào Tre chỉ có 3ha đất nông
nghiệp là tư liệu sản xuất cho 31 hộ dân với 122 nhân khẩu, nhưng mấy
năm qua lũ lớn, Thủy điện Hố Hô ngăn dòng đã gây sạt lở gần 1ha. Đất
nông nghiệp bị nuốt, mùa màng thu hoạch không kịp nên đã bị ngập, các
công trình giao thông bị đứt và sạt lở mỗi khi lũ về”.
Dân sợ thủy điện
Trước
sự bức xúc của người dân Hà Tĩnh, ông Đoàn Văn Vũ - Giám đốc Nhà máy
Thủy điện Hố Hô cho rằng: “Sự cố nước lũ tràn thân đập và có nguy cơ vỡ
hôm 3-10 vừa qua không phải do lỗi chúng tôi, mà do lũ về quá nhanh, tần
suất lớn nên nhà máy không thể kiểm soát dòng chảy để chủ động xả lũ
được như ý muốn. Mưa lớn kéo dài, lũ về nhanh, mất điện toàn phần, kể cả
nguồn điện dự phòng, nên không thể vận hành điều khiển mở hết được cửa
cống”.
Nhà máy Thuỷ điện Hố Hô có mức đầu
tư xây dựng 257 tỷ đồng, do Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển điện
miền Bắc I làm chủ đầu tư. Theo thiết kế, nhà máy này gồm 2 tổ máy có
tổng công suất 13MW, dung tích toàn bộ: 38 triệu m3, diện tích lưu vực
lòng hồ: 265,26ha.
Hệ thống máy phát điện nằm
trên địa phận xã Hướng Hóa, huyện Tuyên Hóa, Quảng Bình, còn diện tích
mặt nước thuộc địa phận huyện Hương Khê (Hà Tĩnh).
Ông
Cao Đình Kỷ (Văn phòng UBND xã Hương Trạch) cho biết: “Từ ngày xây dựng
Nhà máy Thủy điện Hố Hô dân chúng tôi ăn không ngon ngủ không yên đặc
biệt mỗi khi bão lũ về. Nguyên nhân do nhà máy này xả nước một cách bừa
bãi, không có lịch trình gây khó khăn cho người dân.
Cụ
thể như người dân xóm Bắc Lĩnh của xã Hương Trạch phải qua sông đi làm,
nhưng không được Ban quản lý Nhà máy Thủy điện Hố Hô thông báo về thời
gian xả nước, nên đã có rất nhiều lần người dân ở xóm này bị nước cuốn
trôi cả trâu, bò, cày, bừa và cả người nữa. Ai cũng sợ...”
Trước
những tai hoạ mà thuỷ điện Hố Hô gây ra, mới đây lãnh đạo ngành nông
nghiệp tỉnh Hà Tĩnh đã có báo cáo với Bộ NN&PTNT. Ngành nông nghiệp
Hà Tĩnh cho rằng: Thiết kế của thuỷ điện Hố Hô rất tuỳ tiện, không đồng
bộ.
Cụ thể, công trình thuỷ điện này vận hành
xả lũ kém, chỉ xả lũ được khi có điện mà thiếu hệ thống cửa van bằng
cơ. Như tháng 10 vừa qua, do mất điện nên không thể xả lũ, còn khi tiến
hành xả lũ lại xả với khối lượng nước lớn nên hàng vạn người dân của 20
xã huyện Hương Khê, Hà Tĩnh phải di dời khẩn cấp.
Đồng
tình với báo cáo trên, ông Trần Minh Kỳ - Phó Chủ tịch Thường trực UBND
tỉnh Hà Tĩnh cũng đã cực lực lên tiếng phản đối, và cho biết sẽ kiến
nghị lên Chính phủ không thể để thủy điện Hố Hô hoạt động trở lại khi
các quy trình vận hành không thay đổi.
Hữu Anh
Chủ nhiệm văn phòng QH Trần Đình Đàn: Sẽ kiến nghị giám sát chuyên đề thủy điện
|
Chủ nhiệm văn phòng QH Trần Đình Đàn |
Từ
trước đến nay miền Trung có bị lụt, tuy nhiên việc lũ lụt xảy ra tại
các huyện miền núi như Vũ Quang, Hương Khê (Hà Tĩnh), Minh Hoá (Quảng
Bình)… hay các huyện ở ở vùng tương đối cao như Can Lộc, Đức Thọ (Hà
Tĩnh) là một hiện tượng bất thường.
Nguyên nhân trước hết là do
lượng mưa quá lớn. Ngoài nguyên nhân khách quan đó, còn có nguyên nhân
do chính con người gây ra. Dọc miền Trung hiện có đến 4 con đường chạy
là đường Hồ Chí Minh, quốc lộ 1 A, đường biên giới, đường sắt và sắp tới
lại có đường ven biển nữa.
Chưa kể đến các con đường nối giữa các
vùng với nhau. Những con đường này được tôn cao, chặn dòng nước lại làm
nước không thoát được. Năm 2002 xảy ra lụt tại Hà Tĩnh, tôi đã chứng
kiến đường Hồ Chí Minh chặn các dòng nước, làm nước dâng cao chạy dọc
theo con đường này gây lũ lụt.
Tôi đã kiến nghị Bộ GTVT mở rộng
khẩu độ của các cầu cống trên đường để nước thoát. Tuy nhiên, khẩu độ
của cầu cống nhiều nơi không đảm bảo cho nước chảy.
Nguyên nhân
thứ hai là hệ thống các hồ đập thuỷ lợi và thuỷ điện. Khi triển khai các
dự án thuỷ lợi, thuỷ điện, các cơ quan quản lý, trong đó có cả khuyết
điểm của tôi đã không tính hết được việc ngăn các dòng chảy của các hồ
đập này
Khi lũ lớn, việc xả nước đột ngột hoặc nước tràn qua đập,
vỡ đập sẽ dẫn đến hậu quả khôn lường. Ngoài ra, khi triển khai xây các
hồ đập, chủ đầu tư thường xin đất rừng để làm đường đi, làm nơi đặt máy.
Nếu không giám sát tốt, chủ đầu tư sẽ chặt phá diện tích lớn hơn được
cấp, dẫn đến mất rừng, không cản được dòng chảy.
Cá nhân tôi và có
thể có một số đại biểu sẽ kiến nghị Quốc hội giám sát chuyên đề về việc
quy hoạch hệ thống thuỷ lợi, thuỷ điện ở miền Trung để làm rõ nguyên
nhân và cách khắc phục tình hình lũ lụt miền Trung.
Sỹ Lực (ghi)