Kinh Thánh
Thời kỳ
Sách
Chương
 
      Lm. Trịnh Ngọc Danh
Nghe Nhạc Thánh Ca trên điện thoại android
Tin tức
Đánh cược với thiên nhiên - Kỳ 3

Hiểm họa khôn lường từ thủy điện


TT - Những cánh rừng bị phá hủy khiến lũ ngày càng hung hãn, cuộc sống của người dân bị đảo lộn. Môi trường sinh thái thay đổi làm biến mất nhiều loài động - thực vật... Thủy điện phát triển tràn lan đã góp phần đáng kể vào những thiệt hại đó...


Những khu tái định cư xây như nhà phố khiến người Cơ Tu không quen sống, sau khi họ phải rời làng nhường chỗ cho thủy điện A Vương - Ảnh: Tấn Vũ


>> Kỳ 1: Chi chít thủy điện ở miền Trung
>> Kỳ 2: Tây nguyên: nhà nhà làm thủy điện


Dân mất dần đất sản xuất


Nằm phía bên kia thị trấn A Sờ (huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam), làng Pachepalanh là một trong ba khu tái định cư của thủy điện A Vương. Làng có 276 hộ với gần 1.000 dân được di dời về đây từ năm 2006. Khu làng mới là những dãy nhà san sát, mái lợp tôn nằm chơi vơi trên một đỉnh đồi. Ngay đầu làng là những hố đất xói lở sâu hoắm chạy thẳng xuống suối. Căn nhà tái định cư của gia đình ông A Rất Sáu chỉ còn lại những mảng tường nham nhở, mái tôn bị bóc trần, móng bị trụt và nghiêng hẳn về một bên. Gia đình ông A Ral Blúa cũng trong cảnh tương tự, không chịu nổi cuộc sống trong căn nhà nứt nẻ, ông dắt díu vợ và bốn con làm một chòi nhỏ trước cổng làng sinh sống.


"Trước khi có thủy điện (năm 2007) toàn xã chỉ có 80 hộ nghèo, nhưng đến cuối năm 2008 con số đó đã vọt lên 167 hộ"

Ông NGUYỄN VĂN ĐỜI
(phó chủ tịch UBND xã Hồng Thượng, huyện A Lưới,
Thừa Thiên - Huế)

Chủ tịch UBND xã Mà Cooih (huyện Đông Giang) Alăng Trách cho hay sau khi nhường đất cho dự án thủy điện A Vương, người dân ở đây phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, nhất là việc không có đất sản xuất. Nếu trước đây ở những ngôi làng cũ (nay chìm trong lòng hồ) người dân trồng lúa trên những cánh đồng màu mỡ của mình thì nay điều đó chỉ là mơ ước. Thêm vào đó, cách bố trí dân tái định cư theo kiểu “phân lô” như ở thành phố khiến cuộc sống, sinh hoạt của người dân bị đảo lộn.

Tương tự, chủ tịch UBND huyện Tây Giang (Quảng Nam) Briu Liếc cho biết chính quyền huyện đang tìm cách quy hoạch hơn 30ha đất tại làng Baduh để dời khẩn cấp 69 hộ dân tại hai khu tái định cư Alua và Kla (thuộc dự án tái định cư thủy điện A Vương) về nơi ở mới bởi nơi đây đất đang sạt lở. Việc tiếp tục tìm đất tái định cư cho người dân, theo ông Liếc, không những tiêu tốn hàng chục tỉ đồng của Nhà nước, mà một lần nữa đảo lộn cuộc sống người dân. “Tài nguyên thủy điện là tài nguyên chung quốc gia. Nhưng làm thủy điện mà người dân trong vùng dự án không được hưởng lợi, ngược lại còn gây nhiều khó khăn thì xây làm gì” - ông Liếc chua xót nói.


Tất cả đều thay đổi


Nguy cơ tạo nên một thảm họa về môi trường do việc chặn dòng làm thủy điện trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn (Quảng Nam) nói riêng và tại các tỉnh miền Trung nói chung đã được các chuyên gia hàng đầu của Trung tâm Quốc tế về quản lý môi trường (ICEM - một cơ quan nghiên cứu độc lập do Ngân hàng Phát triển châu Á tài trợ nhằm đánh giá môi trường chiến lược quy hoạch lưu vực thủy điện Vu Gia - Thu Bồn) cảnh báo từ trước. Tuy vậy mãi đến khi sự kiện “A Vương xả lũ” xảy ra làm hàng ngàn người dân hạ lưu khốn đốn thì nhiều người mới giật mình, thấm thía.


Ngay sau bão lũ tan, điều mà rất nhiều người không thể nào ngờ là cả thôn Đại Mỹ (Đại Hưng, Đại Lộc, Quảng Nam) lại bị cát sỏi bồi lấp, có nơi lên hơn 2m. Có những gia đình bị chôn luôn toàn bộ nhà cửa, tài sản trong lũ bùn. Muốn vào nhà chỉ còn cách trèo qua cửa sổ vì cửa chính không thể mở được. Anh Phan Văn Thạnh, một hộ dân ở thôn Đại Mỹ, nói trong nước mắt: “Từ cha sinh mẹ đẻ đến giờ chưa có lần nào kinh hoàng như lần này. Nước lũ mang theo gỗ và bùn cát từ thượng nguồn về đánh sập ngôi nhà vừa xây xong. Làng này coi như bị xóa sổ”. Thôn Đại Mỹ với gần 240 hộ dân nằm dọc ven sông Côn nơi phía thượng nguồn, một loạt nhà máy thủy điện từ An Điềm 1, An Điềm 2, Sông Côn 2... đang nằm trong tình trạng báo động đỏ. “Nếu không di dời thì chỉ một trận lũ nữa, cả làng sẽ trôi ra biển” - ông Hồ Quang Bốn, trưởng thôn Đại Mỹ, bảo.


Theo ICEM, hiện lượng phù sa ở các con sông bồi lắng ở Quảng Nam đã đến mức báo động. Sông Vu Gia tại trạm quan trắc Thành Mỹ (Nam Giang) bình quân mỗi năm có 460.000 tấn đất, cát bồi lắng. Với lượng bồi lắng như vậy, cơ quan này cảnh báo thành phố cổ Hội An sẽ là nơi hứng chịu nhiều cơn lũ lớn do chính tác động này. Bên cạnh đó, khi thủy điện sông Bung 4 đi vào tích nước (490 triệu m3) thì chắc chắn sông Bung kiệt nước, dẫn đến hạ lưu khô hạn. “Nếu điều tồi tệ này xảy ra thì không những thiếu nước cho sản xuất mà các vùng hạ lưu còn đối mặt với nguy cơ nhiễm mặn do nước biển xâm thực” - ông Huỳnh Vạn Thắng, phó giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn TP Đà Nẵng, cho biết. Cũng theo ông Thắng, hiện việc tranh chấp nguồn nước giữa TP Đà Nẵng với công trình thủy điện Đăk Mi 4 vẫn chưa có hồi kết. Nếu thủy điện Đăk Mi 4 đổ hết nước về sông Thu Bồn mà không trả về Vu Gia như kiến nghị của Đà Nẵng thì hơn 1,7 triệu dân vùng hạ lưu Vu Gia sẽ thiếu nước trong chín tháng, đó là chưa kể hơn 20.000ha đất sản xuất đang phải đối mặt với nguy cơ sa mạc hóa.


ICEM cũng cảnh báo biển Đông sẽ mất đi một nguồn dinh dưỡng lớn do việc xây quá nhiều con đập chắn trên thượng nguồn. Việc xây quá nhiều đập thủy điện sẽ dẫn tới việc ngăn cản động vật thủy sinh di cư một cách bình thường và nhiều quần thể sẽ bị hủy hoại trong nay mai. Đó là chưa kể đến nguy cơ vùng hạ lưu sẽ thiếu nước nghiêm trọng vào mùa khô do nước bị giữ lại để phục vụ việc phát điện.


Dĩ nhiên, nguyên nhân thì nhiều như đốt nương làm rẫy, khai thác gỗ, làm đường... nhưng nghiêm trọng nhất vẫn là sự phát triển tràn lan của thủy điện



Rẫy cà phê bị ngập bởi dự án thủy điện Plei Krông đang thực hiện


Ở Tây nguyên, khảo sát một công trình là thủy điện Plei Krông, các nhà chuyên môn cho biết khi hoàn thành nó sẽ kéo theo trên 4.000ha đất bị ngập, hơn 1.300 hộ với trên 6.000 nhân khẩu buộc phải di dời. Người dân của chín xã, thị trấn thuộc các huyện Sa Thầy, Đăk Hà, Đăk Tô và TP Kontum bị ảnh hưởng nặng nề. Nhiều hộ dân có 3-4ha cà phê, hằng năm cho thu nhập hàng trăm triệu đồng, giờ đây đã nằm sâu dưới lòng hồ.

T.T.N.


NHÓM PV MIỀN TRUNG

------------------------------------

Giá phải trả cho một nhà máy 15MW


Tháng 2-2008, UBND tỉnh Kontum có quyết định phê duyệt bổ sung quy hoạch công trình thủy điện Đăk Pô Kô (xã Tân Cảnh và Pô Kô, huyện Đăk Tô, tỉnh Kontum) trên diện tích lưu vực 1.790km2.


Nhà máy này có công suất chỉ 15MW, tổng kinh phí đầu tư 306,2 tỉ đồng do Công ty cổ phần Đức Thành Gia Lai làm chủ dự án. Diện tích chiếm đất vĩnh viễn thuộc dự án này là 113,21ha.


Theo báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án đầu tư xây dựng công trình thủy điện Đăk Pô Kô do Công ty cổ phần thiết kế xây dựng thủy điện, thủy lợi Hà Nội phối hợp với chủ đầu tư thực hiện, trong quá trình thi công sẽ phát sinh bụi từ việc khai thác đá làm vật liệu xây dựng và quá trình san lấp mặt bằng với khối lượng khoảng 20.000m3!


Khi đắp đập chứa nước sẽ làm ngập diện tích rừng tự nhiên, hoa màu, cây công nghiệp trong khu vực lòng hồ với diện tích 117,2ha. Trong quá trình tích nước, một số lượng lớn của thảm thực vật bị nhấn chìm, sự phân hủy sẽ bốc mùi hôi thối gây ô nhiễm môi trường. Đặc biệt, dòng nước sau khi đi qua tuôcbin phát điện sẽ có áp lực lớn gây xói lở ở phía hạ lưu là rất lớn.


“Bỏ quên” 36ha rừng giữa hồ thủy điện


Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Ngãi vừa có tờ trình báo cáo về việc 36,15ha rừng tự nhiên (tương đương 1.054m3 gỗ) bị “bỏ quên” giữa lòng hồ thủy điện Hà Nang thuộc địa phận huyện Trà Bồng.


Về việc này, ông Nguyễn Tăng Bính, giám đốc Sở Tài nguyên - môi trường Quảng Ngãi, thừa nhận: “Có thể do đơn vị tư vấn sai sót trong khâu khảo sát diện tích gỗ tận thu ban đầu”. Còn ông Huỳnh Kim Lập - giám đốc Công ty cổ phần đầu tư và xây dựng Thiên Tân, chủ đầu tư dự án thủy điện Hà Nang - khẳng định: “Số diện tích rừng bị “bỏ quên” nói trên đã được ngành lâm nghiệp đóng búa trên thân gỗ nhưng không hiểu vì sao lại không được khai thác tận dụng. Do vậy, khi ngăn dòng đập chính của thủy điện, mực nước dâng cao nên số diện tích rừng này hiện đã chìm sâu trong nước”.


Được biết, công trình thủy điện Hà Nang có sông suất 11MW, tổng vốn đầu tư 300 tỉ đồng. Muốn tận thu số gỗ nói trên phải đợi đến khi nào thủy điện Hà Nang xả tràn thì mới khai thác được.


TRẦN THẢO NHI - MINH THU

Lên đầu trang